نقشه‌ی جهان اشتباهه؟

میدونستید نقشه‌ی جهان اشتباهه؟

هر از چندگاهی یکی یه ویدئویی درست می‌کنه، که توش ادعا می‌کنه نقشه‌ی جهانی که توی مدرسه به ما یاد دادن، اشتباس…

حالا این ادعا درسته یا غلط؟ هیچکدوم…

نقشه‌ی استاندار جهان، سال ۱۵۶۹ توسط یه ریاضی دان و فیلسوف اهل بلژیک، به اسم «گراردوس مرکاتور» (Gerardus Mercator) و با هدف «جهت یابی» درست شده!

این نقشه، بخاطر این نقشه‌ی استاندارد شد، که علاوه بر اینکه شمال رو بالا، و جنوب رو پایین نشون می‌ده، اَشکال و جهت‌های محلّی رو هم حفظ می‌کنه! به این جور نقشه‌ها، که از نظر ریاضیات، درواقع زاویه‌ی بین دو منحنی متقاطع روی کره‌ی زمین (به عنوان یه کره یا بیضی‌گون) رو ثابت نگه می‌داره، «کانفورمال» (Conformal) می‌گن!

هیچوقت نمیشه سطح یه کره‌ی سه بعدی رو، بدون فدا کردن چیزی، روی یه سطح دو بعدی نشون داد! یعنی بسته به کاربرد و هدف نقشه، یه کدوم از کمیّت‌های مساحت، شکل، جهت، زاویه‌ی افقی و یا فاصله، فدای بقیه‌ی کمیّت‌ها می‌شه! چیزی که توی این نوع نقشه نگاری فدا شده، سایز‌ها هستند!

در واقع سیستم نقشه‌‌نگاری گراردوس، هر کشوری که از خط استوا دور می‌شه رو، به اجبار و بخاطر ثایت نگه‌داشتن زاویه‌ی بین خطوط منحنی برای جهت یابی راحت‌تر، بزرگ‌تر نشون میده! هر چی از استوا دور‌تر، کشور روی سطح دو بعدی بزرگ‌تر…

بخاطر همینه که مثلاً ایسلند، روی نقشه‌ی دو بعدی استاندارد، اندازه‌ی آفریقاست! در صورتی که تقریباً ۱۴ برابر کوچیکتره…

یا مثلاً عرض روسیه از عرض آفریقا کمتره، ولی توی نقشه بزرگ‌تر نشون داده شده!

اروپاییا احتمالاً از این قضیه خوش‌حالند، چون توی این سیستم از نقشه نگاری، کشوارای زیقی و کوچولوشون خیلی بزرگ‌تر از چیزی که هست، نسبت به بقیه‌ی کشور‌ها نشون داده میشه…

این داستان نقشه انقدر سر درازی داره، که یه رشته‌ی علمی آکادمیک به اسم «نقشه نگاری» یا «کارتوگرافی» (Cartography) به خودش اختصاص داده، و فقط یکی از دغدغه‌هاش، «سیستم تصویر» یا «فراتابی‌نقشه» (Map Projection) برای نشون دادن اجسام کروی یا بیضوی، روی یه سطح صافه!

یه سری از این نقشه‌ها جهت رو حفظ می‌کنن: مثل نقشه‌های سوگانی (سو، سمت، جهت) یا آزیموتال و زِنیتال

بعضیاشون شکل و شمایل رو حفظ می‌کنن، بعضیاشون مساحت رو حفظ می‌کنن، و خلاصه…

اگه میخواید به نقشه‌ای نگاه کنید که توش سایز کشور‌ها نسبت به همدیگه درست باشه، باید به یکی از نقشه‌هایی که مساحت رو حفظ می‌کنن، مثل نقشه‌ی «گال-پیتر» (Gall-Peters Projection) نگاه کنید! که خب همونطوری که گفتم، یه چیزی باید فدای یه چیز دیگه بشه! توی این نقشه، شکل و فرم و ریخت، فدای مساحت و اندازه شده!

سوال پیش میاد، که خب حالا کدوم نقشه درسته؟ کدوم نقشه از همه بهتره؟

ریاضیات اجازه نمیده که هیچ نقشه‌ای برای همه کاری بهترین باشه! همیشه یه چیزی این وسط به فنا میره! بنابر این یه عالمه نقشه داریم، که هر کدوم برای هدفی و در جای خودش بهترینه! ولی من یه پیشنهاد خفن واستون دارم! و اونم «کوگل‌ارث» (Google Earth) هست، که کلاً سه بعد رو به دو بعد تبدیل نمیکنه! چه کاریه وقتی قراره یه چیزی به فنا بره، سه بعد رو به دو بعد تبدیل کنیم؟ نه؟

شادی باشه